آیا می دانید در غذایی که امروز میل کردید چه موادی مصرف شده بود؟ اصلا می دانید کدامیک از این مواد ارزش غذایی بیشتری دارد؟ یا اینکه اصلا می دانید کدام ترکیب های غذایی غنی تر، مفید تر و مناسب تر هستند؟ و بسیاری سوالات دیگر که امروزه همراه با شکل گیری سبک جدید زندگی و افزایش چشمگیر مواد غذایی در ذهن ما نقش می بندد. همواره پس از مصرف فست فودها و غذاهای پر چرب دغدغه ای در ذهن ما شکل می گیرد که کدامیک از ترکیبات غذایی که مصرف کردیم مفید یا مضر است. بد نیست بدانیم آخرین باری که برای عمده مواد غذایی مصرفی در کشور جدول مهمی به نام ترکیبات غذایی منتشر شد و حاوی اطلاعات ارزشمندی در حوزه ترکیب های غذایی در کشور بود، مربوط به سال 1358 می باشد، یعنی بیش از 3 دهه قبل. امروز اما پس از 12 سال کار تحقیقاتی در انستیتو تحقیقات تغذیه کشور و دانشکده علوم تغذیه وصنایع غذایی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی به روز ترین جدول ملی ترکیبات غذایی منتشر شده است. در باب ارزش و اهمیت این جدول غذایی با دکتر هدایت حسینی رئیس انستیتو و دانشکده علوم تغذیه به گفت و گو نشسته ایم. مشروح گفت و گو را می توانید در متن زیر ملاحظه نمایید.

·        جدول ترکیبات غذایی، منبع اصلی در تدوین برنامه حوزه سلامت

جدول ترکیبات مواد غذایی ابزار اصلی در تعیین ارزش تغذیه ای مواد غذایی بوده که همواره مورد نیاز محققان حوزه علوم غذا و تغذیه است. سابقه تدوين جدول تركيبات مواد غذايي در ايران مربوط به دهه 1340 مي باشد. اولين سري نتايج كار بر روي نمونه هاي غذايي در آزمايشگاه علوم و شيمي مواد غذايي انستیتو خواربار و تغذيه ايران به صورت جدول در سال 1344 به چاپ رسید.

چاپ دوم اين مجموعه تحت عنوان" جدول تركيبات مواد غذايي ايران جلد اول: مواد غذايي خام" در سال 1358، منتشر شده و از آن تاريخ به بعد اين اطلاعات به روز نشده بود، با توجه به روند تغييرات اجتماعي اقتصادي فرهنگي، امكانات توليد، توسعه صنايع غذايي، دسترسي به مواد غذايي و انتخاب هاي غذايي و پيشرفت هاي علم تغذيه به ويژه در حوزه شناسايي ارتباط بين رژيم هاي غذايي و سلامت و ضرورت دسترسي به اطلاعات كامل و به روز در ارتباط با ارزش تغذيه اي مواد غذايي مصرفي، دسترسي به اطلاعات جامع و به روز در ارتباط با تركيب مواد غذايي ايران يك ضرورت محسوب مي شد.

در حقیقت، فقدان جدول ترکیبات کامل و معتبر يکي از مهمترين موانع در ارائه تصوير روشني از مشکلات و کمبودهاي تغذيه اي و اتخاذ سياست ها و راهکارهاي مناسب در زمينه مسائل غذا و تغذيه بود. با توجه به آن که میزان مواد مغذی در اقلام غذایی از یک کشور به کشور دیگر متفاوت است، از این رو ضرورت دسترسی به جدول ترکیبات ملی بخوبی مشخص می شود. همچنین، در طی این مدت پژوهشگران و محققین از
 بانک های اطلاعاتی کشورهای دیگر استفاده می کردند در نتیجه امکان مقایسه نتایج مطالعات با سایر کشورهای دیگر میسر نبود.

·        حاصل تلاش شبانه روزی محققان بومی

مجریان این دستاورد مهم خانم ها مینا اسماعیلی و آناهیتا هوشیارراد هستند. همچنین، این مجموعه مهم مطالعاتی حاصل همکاری و مشارکت محققین و پژوهشگران این انستیتو به عنوان متولی اصلی تحقیقات غذا و تغذیه در سطح ملی بوده است.

·        12 سال تحقیق و پژوهش

در سال 1383 ، طرح "گردآوري، تعديل و تدوين جدول تركيبات مواد غذايي ايران" در انستیتو تحقیقات تغذیه آغاز شده و در پاییز 1395 به پایان رسیده است.

·        انتشار انبوه جدول، به زودی انجام می شود

یکی از رسالتهای مهم انستيتو تحقیقات تغذیه و صنایع غذایی کشور، تهيه و انتشار جدول تركيبات مواد غذايي است. این جدول ملی بزودی چاپ خواهد شد. همچنین، به صورت نرم افزار و اپلیکیشن نیز در دسترس عموم قرار خواهد گرفت.

·       جدول ملی ترکیبات غذایی از سلامت فردی تا سیاست گذاری های کلان

داده ها و اطلاعات جداول يا بانك هاي اطلاعاتي تركيبات مواد غذايي در حوزه هاي متعددي استفاده مي شود و طيف وسيعي از كاربران را در بر مي گيرد. چهار حوزه اصلي فعاليت و كاربرد جداول تركيبات مواد غذايي و
بانك هاي اطلاعاتي عبارتند از: حوزه بهداشت، تدوين قوانين و سياست گذاري در بخش تجارت مواد غذايي، كشاورزي و محيط زيست.

 در سطح كلان دولت مردان و سياست گذاران براي به اجرا درآوردن و پايش سياست هاي غذا و تغذيه، انجام مطالعات بررسي الگوي مصرف مواد غذايي، بهبود در توليد و نگهداري مواد غذايي و محصولات غذايي، تدوين قوانين برچسب گذاري مواد غذايي، استانداردهاي ملي و بين الملي نياز به اطلاعات دقيق و  به روز در اين زمينه است.

كاربردهاي اساسي داده هاي جداول تركيبات مواد غذايي عبارتند از:

·        بررسي وضعيت سلامت تغذيه اي در سطح فردي، استاني، منطقه اي، ملي و بين المللي

·        تدوين سياست هاي ملي غذا و تغذيه

·        مطالعات اپيدميولوژيك تعيين ارتباط بين رژيم غذايي و سلامت

·        بهبود شرايط توليد مواد غذايي از طريق به كارگيري روش هاي جديد و توليد كشت، برداشت و نگهداري مواد غذايي

·        تدوين قوانين و مقررات تغذيه اي براي توليد صنعتي مواد و فرآورده هاي غذايي و مقررات بازار در سطح ملي و بين الملل

·        تدوين قوانين برچسب گذاري مواد غذايي

·        كنترل كيفي و نظارت بر ارزش تغذيه اي و ايمني مواد غذايي به منظور حفظ حقوق مصرف كنندگان

·        رژيم درماني و تنظيم برنامه هاي غذايي براي موسسات و مراكز تغذيه گروهي

در نهایت امیدوارم همه تلاش خدمتگزاران حوزه سلامت در دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و انستیتو تحقیقات تغذیه کشور موجب ارتقاء سلامت عمومی جامعه و رشد و بالندگی علمی متخصصان و محققان شود.